تصور کنید بیدار میشوید و زیر چشمتان بهجای زیبایی، قرمزی، تورم و درد خودنمایی میکند. این سناریویی است که هیچکس بعد از تزریق فیلر انتظارش را ندارد، اما واقعیت این است که «عفونت بعد از فیلر زیر چشم» پدیدهای نادر اما بالقوه خطرناک است. پوست نازک و حساس این ناحیه، آن را به یکی از پیچیدهترین و آسیبپذیرترین نقاط تزریق تبدیل میکند. علائم عفونت فیلر زیر چشم ممکن است از قرمزی و احساس گرما شروع شود، اما در صورت نادیدهگرفتن میتواند به آبسه، نکروز بافت یا حتی اختلال در بینایی منجر شود. شناخت دقیق این علائم و اقدام بهموقع، تفاوت میان یک درمان ساده و یک فاجعه دائمی خواهد بود. در این مقاله، بهصورت علمی، کاربردی و دقیق به بررسی علائم، دلایل و راهکارهای فوری درمان عفونت فیلر زیر چشم میپردازیم. اگر به سلامت پوست و چشمهای خود اهمیت میدهید، ادامهی این متن را از دست ندهید.
عفونت بعد از تزریق فیلر زیر چشم؛ چرا یک مسئله جدی است؟
تزریق فیلر زیر چشم بهدلیل ظرافت آناتومی ناحیه، هم محبوب است و هم پرخطر. برخلاف تصور عمومی، عفونت بعد از تزریق فیلر فقط قرمزی و درد ساده نیست؛ در بسیاری از موارد، این عفونت میتواند به مشکلات جدیتری مانند نکروز بافت یا حتی کاهش بینایی منجر شود.
بر اساس مطالعات منتشرشده در American Journal of Cosmetic Surgery، نرخ عفونت در تزریق فیلر زیر چشم در صورت عدم رعایت پروتکل استریل، تا ۵٪ نیز گزارش شده است. دلایل اصلی بروز عفونت عبارتاند از:
- استفاده از فیلرهای غیرمجاز یا تقلبی
- ضدعفونی ناقص پوست قبل از تزریق
- مهارت پایین پزشک در کنترل تزریق در لایههای مناسب
- ضعف سیستم ایمنی بدن بیمار
پیشنهاد مهم برای ساکنین تهران: اگر قصد انجام فیلر دارید، حتماً به دکتر پوست و مو در غرب تهران که مجوز رسمی دارد و پروتکلهای بهداشتی را رعایت میکند، مراجعه نمایید. این عفونتها معمولاً در روزهای اول با علائم ملایمی آغاز میشوند، اما در صورت عدم پیگیری، میتوانند به عوارض جدی تبدیل شوند. بههمین دلیل، آگاهی و واکنش بهموقع حیاتی است.
قرمزی، تورم و درد؛ علائم اولیهای که نباید نادیده گرفته شوند
بسیاری از بیماران، قرمزی یا تورم ناحیه زیر چشم پس از تزریق فیلر را طبیعی میدانند؛ درحالیکه تشخیص تفاوت میان التهاب طبیعی و شروع عفونت اهمیت حیاتی دارد. این مرحله، پنجرهای حیاتی برای پیشگیری از عوارض جدی است. علائم اولیه عفونت عبارتاند از:
- قرمزی پایدار (بیش از ۴۸ ساعت)
- تورم غیرقرینه و فزاینده
- درد شدید هنگام لمس ناحیه تزریق
- حس گرما یا سوزش موضعی
- بروز لکههای زرد یا سبز روی پوست
این علائم در صورت بیتوجهی، میتوانند به فاز بافتی عفونت منجر شوند. در چنین شرایطی، مداخله پزشکی لازم است. بسیاری از پزشکان متخصص، در هنگام بروز این نشانهها، با تجویز آنتیبیوتیک خوراکی یا تزریق هیالورونیداز از پیشرفت عفونت جلوگیری میکنند. لازم به ذکر است که در شرایط ایمن و کلینیکهای دارای مجوز، احتمال این علائم کمتر است. اگر قصد دارید از خدمات فیلر صورت بهرهمند شوید، حتماً از پزشک بخواهید به شما در مورد علائم هشدار عفونت آموزش دهد. دانستن بهموقع، نصف درمان است.
عفونت سطحی یا بافتی؟ تفاوت در عمق مشکل و شدت درمان
یکی از موضوعات مهم در زمینهی تزریق فیلر زیر چشم، تشخیص نوع عفونت است. همهی عفونتها یکسان نیستند؛ برخی سطحی و برخی عمقیاند. تمایز بین این دو نوع، مسیر درمان و شدت مداخله را مشخص میکند.
در جدول زیر، تفاوتهای کلیدی بین این دو نوع عفونت را مشاهده میکنید:
ویژگی | عفونت سطحی | عفونت بافتی (عمقی) |
محل درگیری | پوست و بافت سطحی | زیر پوست، عضله، بافت چربی |
زمان بروز | ۱-۳ روز بعد از تزریق | ۳-۷ روز بعد از تزریق |
علائم رایج | قرمزی، خارش، درد ملایم | تورم شدید، درد عمقی، تب |
نیاز به درمان فوری | در موارد شدید | بسیار ضروری |
درمان اولیه | آنتیبیوتیک موضعی یا خوراکی | آنتیبیوتیک تزریقی، تخلیه آبسه |
تحلیل کاربردی:
- در عفونت سطحی معمولاً التهاب موضعی و درد خفیف داریم و با آنتیبیوتیک خوراکی کنترل میشود.
- اما در عفونت بافتی، عمق درگیری بیشتر است؛ تورم شدید، درد عمقی و حتی تب بروز میکند. در این موارد درمان سریع با آنتیبیوتیک تزریقی و حتی تخلیه آبسه نیاز است.
اگر پزشک شما تجربه و تخصص کافی در تزریق فیلر زیر چشم نداشته باشد، احتمال درگیری بافتی بالا میرود. همیشه از کلینیکی کمک بگیرید که توانایی تشخیص عفونتهای عمقی را دارد.
خطرات نادیدهگرفتن علائم؛ از نابینایی تا نکروز پوست
نادیدهگرفتن علائم اولیهی عفونت فیلر میتواند با نتایجی فاجعهبار همراه باشد. بر اساس گزارش Journal of Clinical Aesthetic Dermatology، بیش از ۴۰٪ موارد نکروز پوست در بیماران فیلر، بهدلیل بیتوجهی به علائم اولیه بوده است. خطرات تأخیر در درمان عفونت فیلر:
- نکروز بافتی: قطع جریان خون به بافت و از بین رفتن سلولها
- انتقال عفونت به سینوس یا چشم
- از دست دادن بینایی (در اثر آمبولی یا تورم شدید)
- ایجاد جای زخم دائمی
بسیاری از بیماران در مشاورههای اولیه میپرسند: آیا تزریق فیلر زیر چشم درد دارد؟ پاسخ بله است، اما درد کنترلشده طبیعی است. درد غیرقابلتحمل، علامت هشدار است. هوشیاری و مراجعه سریع به پزشک در صورت بروز درد شدید، تب، یا تغییر رنگ پوست، میتواند از آسیب دائمی جلوگیری کند. حتی اگر علائم ظاهری خفیف باشند، اما غیرعادیاند، به متخصص مراجعه کنید.
تب و ترشح چرک از ناحیه تزریق؛ هشدارهایی که نیاز به مداخله فوری دارند
زمانی که علائم عمومی بدن مانند تب یا ترشح چرکی به عفونت اضافه شوند، وضعیت از مرحلهی موضعی به مرحلهی سیستمیک وارد شده و مداخله پزشکی فوری ضروری است. علائم هشدار فوری شامل موارد زیر است:
- تب بالای ۳۸ درجه
- ترشح چرک زرد یا سبز از محل تزریق
- افزایش شدید درد
- قرمزی گسترده در اطراف چشم
- احساس فشار پشت کره چشم یا اختلال در بینایی
در این مرحله، استفاده از آنتیبیوتیک خوراکی کافی نیست. بیمار باید تحت نظر پزشک، آنتیبیوتیک تزریقی یا حتی بستری کوتاهمدت دریافت کند. در مواردی، پزشک اقدام به تخلیه آبسه و تزریق هیالورونیداز برای از بین بردن فیلر خواهد کرد. بهطور خاص، افرادی که سابقه ضعف ایمنی، دیابت یا بیماریهای پوستی دارند باید با بروز کوچکترین علامت به پزشک مراجعه کنند. هیچگونه ترشح غیرعادی از پوست نباید نادیده گرفته شود. اگر این هشدارها را جدی بگیرید، میتوانید از آسیب دائمی جلوگیری کرده و سلامت و زیباییتان را حفظ کنید.
تشخیص علمی عفونت فیلر؛ از معاینه بالینی تا تصویربرداری پزشکی
تشخیص دقیق علائم عفونت فیلر زیر چشم به عوامل متعددی بستگی دارد و فراتر از نگاه سطحی به پوست است. بسیاری از پزشکان ابتدا با معاینه بالینی شروع میکنند، اما در موارد مشکوک، تصویربرداری پزشکی نیز نقش کلیدی دارد. مراحل علمی تشخیص عفونت فیلر:
- معاینه بالینی دقیق: شامل بررسی قرمزی، تورم، ترشح و حساسیت ناحیه زیر چشم
- آزمایش خون: چک CBC برای شناسایی افزایش گلبولهای سفید
- سونوگرافی ناحیهای: برای شناسایی آبسههای پنهان یا واکنشهای عمقی
- MRI یا CT Scan: در موارد پیچیده یا احتمال انتشار به نواحی مجاور (مثل سینوس یا مدار چشم)
- نمونهبرداری از ترشحات: کشت باکتریایی برای انتخاب آنتیبیوتیک مؤثر
این بررسیها معمولاً در مراکز پیشرفته زیبایی یا کلینیکهای دارای مجوز انجام میشود. هرگونه تأخیر در تشخیص، میتواند روند درمان را پیچیده و عوارض را شدیدتر کند.
توصیه مهم این است که اگر علائم بیش از ۷۲ ساعت ادامهدار باشند یا همراه تب و ترشح باشند، به متخصص پوست یا جراح زیبایی مجرب مراجعه شود تا تشخیص زودهنگام و دقیق انجام شود.
درمان فوری عفونت فیلر؛ آنتیبیوتیکها، تخلیه و تزریق هیالورونیداز
زمانی که علائم عفونت فیلر زیر چشم تشخیص داده شدند، باید درمان بهصورت مرحلهای و علمی انجام گیرد. درمان بسته به شدت عفونت و نوع فیلر، میتواند شامل داروهای خوراکی یا مداخلات تخصصیتر باشد.
پروتکل علمی درمان عفونت فیلر:
مرحله درمان | روش درمان | توضیحات |
۱. آنتیبیوتیک خوراکی | آموکسیسیلین-کلاوولانات، داکسیسیکلین | در موارد سطحی و خفیف |
۲. تزریق هیالورونیداز | ۱۵۰ تا ۳۰۰ واحد، داخل ناحیه فیلر | برای تجزیه ژل هیالورونیک |
۳. آنتیبیوتیک تزریقی | وانکومایسین، سفازولین یا کلیندامایسین | در موارد تبدار یا گسترده |
۴. تخلیه آبسه | با برش کوچک یا سوزن | فقط در صورت تجمع چرک و فشار موضعی |
۵. درمان حمایتی | کمپرس سرد، مسکن، استراحت | تسکین علائم عمومی بیمار |
هیالورونیداز یک آنزیم است که میتواند فیلرهای اسید هیالورونیک را در عرض چند ساعت حل کند. البته اگر فیلرهای غیرقابل حل یا دائمی استفاده شده باشند، جراحی تخلیه نیاز خواهد بود. درمان باید توسط پزشک متخصص دارای تجربه در زمینه زیبایی و جراحی صورت انجام گیرد؛ چرا که تزریق اشتباه هیالورونیداز یا تأخیر در تجویز آنتیبیوتیک میتواند آسیب جدی ایجاد کند.
چه زمانی باید فیلر را تخلیه کرد؟ تصمیمگیری بالینی برای نجات بافت
همه عفونتها نیاز به تخلیه فیلر ندارند؛ اما در مواردی خاص، تخلیه بهموقع تنها راه نجات بافت است. تشخیص این زمان دقیق، به مهارت پزشک و شدت علائم بستگی دارد. چه زمانی تخلیه فیلر ضرورت پیدا میکند؟
- عدم پاسخ به آنتیبیوتیک طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت
- افزایش تدریجی تورم و فشار موضعی
- مشاهده آبسه یا تجمع چرک در سونوگرافی
- درد شدید، تب بالا یا تغییر رنگ پوست
- خطر انتشار عفونت به چشم یا سینوس
در این موارد، پزشک ابتدا از تزریق هیالورونیداز برای تجزیه فیلر استفاده میکند. اگر پاسخ کافی نباشد، تخلیه فیزیکی فیلر یا آبسه از طریق جراحی یا سوزن انجام میشود. مهمترین نکته این است که تأخیر در تخلیه میتواند منجر به نکروز بافت یا تشکیل بافت اسکار شود. این موضوع نهتنها سلامت، بلکه ظاهر صورت را برای همیشه تغییر میدهد. بنابراین، پزشک متخصص باید با تجربه بالینی، تصویربرداری و علائم بیمار تصمیم بگیرد که آیا تخلیه فیلر ضروری است یا میتوان با درمان دارویی کنترل کرد.
نقش ایمنی بدن و بیماریهای زمینهای در شدت عفونت فیلر
سیستم ایمنی بدن نقش مستقیم در پاسخ به تزریق فیلر و مقابله با عفونت دارد. افرادی که دارای بیماریهای زمینهای یا ضعف ایمنی هستند، بیشتر در معرض عوارض شدید علائم عفونت فیلر زیر چشم قرار دارند. بیماریهایی که ریسک عفونت را بالا میبرند:
- دیابت نوع ۲
- بیماریهای خودایمنی (مانند لوپوس، روماتیسم)
- استفاده از داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی (کورتونها، متوترکسات)
- ایدز یا HIV
- سرطان و شیمیدرمانی
در این افراد، حتی یک التهاب ساده میتواند به آبسه یا سلولیت عمیق تبدیل شود. علاوه بر این، میزان ترمیم بافت نیز کندتر خواهد بود و احتمال نکروز بالا میرود. اگر سابقه بیماری زمینهای دارید، پیش از تزریق فیلر باید این موارد را با پزشک در میان بگذارید. در برخی موارد، پزشک از تزریق صرفنظر میکند یا دوزهای متفاوتی استفاده میکند و نظارت پس از تزریق را افزایش میدهد. تقویت سیستم ایمنی با تغذیه مناسب، مصرف ویتامین C و خواب کافی میتواند در کاهش ریسک عفونت مؤثر باشد. با آمادگی صحیح، خطرات به حداقل میرسند.
وقتی ماهها بعد از تزریق، علائم ظاهر میشوند
یکی از پدیدههای چالشبرانگیز در دنیای زیبایی، عفونتهای تأخیری فیلر است. برخلاف تصور عمومی، عفونت ممکن است نه در روزهای اول، بلکه ماهها یا حتی یک سال پس از تزریق فیلر زیر چشم ظاهر شود. علائم عفونت تأخیری شامل:
- ایجاد تودههای حساس و متورم در ناحیه فیلر
- ترشح چرکی یا التهاب مزمن
- سفتی موضعی یا احساس گره در بافت
- تورم متناوب و عودکننده
- تب کمدرجه یا علائم شبیه به آلرژی
علت اصلی این نوع عفونتها، بیوفیلمها هستند؛ یعنی تجمعات میکروبی که در اطراف فیلر تشکیل میشوند و بهآرامی فعال میگردند. مطالعات منتشرشده در Aesthetic Surgery Journal نشان میدهند که واکنش ایمنی ضعیف یا فعالشدن میکروبها در پی استرس یا بیماری، میتواند این بیوفیلمها را بیدار کند.
درمان معمولاً شامل آنتیبیوتیکهای تخصصی بهمدت طولانی و تزریق هیالورونیداز برای حل کردن فیلر است. در موارد نادر، جراحی برای تخلیه کامل فیلر و حذف بافت آلوده ضرورت دارد. اگر ماهها بعد از تزریق متوجه توده یا التهاب شدید شدید، آن را جدی بگیرید و به پزشک متخصص زیبایی مراجعه کنید. درمان بهموقع مانع از عوارض جدیتر خواهد شد.
چگونه از عفونت فیلر جلوگیری کنیم؟ راهکارهای قبل، حین و بعد از تزریق
پیشگیری، همیشه بهترین درمان است؛ بهخصوص در مورد علائم عفونت فیلر زیر چشم که گاهی پیامدهای جبرانناپذیری دارد. خوشبختانه، با رعایت چند نکته ساده در سه مرحله (قبل، حین و بعد از تزریق)، میتوان ریسک عفونت را بهحداقل رساند.
۱. پیش از تزریق:
- انتخاب کلینیک دارای مجوز و پزشک با تجربه
- اطمینان از استریل بودن محیط، ابزار و مواد
- پرهیز از مصرف الکل، آسپرین، ایبوپروفن و مکملهای رقیقکننده خون (مثل امگا-۳)
- مشاوره در مورد بیماریهای زمینهای (دیابت، ضعف ایمنی، حساسیت)
۲. در حین تزریق:
- استفاده از سوزن استریل و یکبارمصرف
- پاکسازی کامل پوست با کلرهگزیدین یا بتادین
- تزریق با دوز مناسب در لایه درست پوست
- پرهیز از لمس مکرر ناحیه تزریقشده در همان جلسه
۳. پس از تزریق:
- کمپرس سرد بهمدت ۲۴ ساعت
- پرهیز از آرایش سنگین و ماساژ صورت تا ۳ روز
- مراجعه فوری در صورت بروز قرمزی، تب یا درد غیرطبیعی
- رعایت دقیق توصیههای پزشک
با رعایت این مراحل، نهتنها نتایج زیبایی بهتر خواهد بود، بلکه احتمال عفونت نیز تقریباً به صفر میرسد.
آیا فیلرهای تقلبی یا بدون مجوز، عامل اصلی عفونتاند؟
یکی از اصلیترین دلایل بروز علائم عفونت فیلر زیر چشم، استفاده از فیلرهای غیرمجاز و تقلبی است. این محصولات اغلب از منابع ناشناس تهیه میشوند و فاقد تأییدیههای بینالمللی مانند FDA یا CE هستند. ویژگیهای فیلر تقلبی:
- بستهبندی بدون شماره سریال یا بارکد قابل پیگیری
- درج نکردن نام شرکت تولیدکننده معتبر
- قیمت بسیار پایین نسبت به فیلرهای برند
- توزیع توسط افراد غیرپزشک یا فروش در شبکههای اجتماعی
طبق گزارشهای منتشرشده در Aesthetic Surgery Journal، فیلرهای بیکیفیت اغلب حاوی ناخالصی، باکتری، یا مواد نامحلولاند که موجب واکنش ایمنی شدید، التهاب یا حتی نکروز بافت میشوند. اگر از فیلرهای تأییدشده استفاده شود (مانند Juvederm، Restylane یا Teosyal)، احتمال بروز عفونت تا ۹۰٪ کاهش مییابد. پیشنهاد مؤکد این است: قبل از هر تزریق، از پزشک بخواهید محصول بازنشده با برچسب سلامت را جلوی چشم شما باز کند.
نقش تجربه پزشک در کاهش ریسک عفونت فیلر زیر چشم
تزریق فیلر زیر چشم، برخلاف بسیاری از نواحی صورت، نیاز به دانش آناتومیک بالا و مهارت عملی دقیق دارد. ناحیه زیر چشم به دلیل رگهای ظریف، بافت نازک و نزدیکی به عصب بینایی، یکی از حساسترین نواحی تزریق است. تأثیر تجربه پزشک بر کاهش عفونت:
- آشنایی با لایههای مناسب پوست برای تزریق
- توانایی تشخیص فوری علائم اولیه عفونت
- استفاده از دوز مناسب برای هر بیمار با توجه به آناتومی
- انتخاب تکنیک مناسب (کانولا یا سوزن) با کمترین احتمال آسیب بافتی
- رعایت پروتکلهای استریل و ضدعفونی علمی
بر اساس تحقیقات منتشرشده توسط American Society of Dermatologic Surgery، میزان بروز عفونت در تزریقات انجامشده توسط پزشکان متخصص پوست و جراح پلاستیک، تا ۷ برابر کمتر از مواردی است که توسط تکنسین یا افراد بیتجربه انجام شدهاند.
بهیاد داشته باشید: تزریق فیلر اقدامی پزشکی است، نه صرفاً زیبایی. مهارت و تجربه پزشک، خط مقدم دفاعی شما در برابر عفونت و عوارض دیگر است.
توصیههای جهانی درباره درمان عفونت فیلر؛ راهنمایی از FDA و WHO
نهادهای معتبر جهانی مانند FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) و WHO (سازمان بهداشت جهانی) برای مدیریت و درمان عفونتهای ناشی از فیلر، دستورالعملهای علمی دقیقی منتشر کردهاند. این راهنماها هم برای پزشکان و هم برای بیماران کاربرد دارند.
راهنمای FDA برای درمان عفونت فیلر زیر چشم:
- تشخیص زودهنگام از طریق معاینه بالینی
- شروع فوری آنتیبیوتیک در صورت بروز تورم، درد یا قرمزی غیرعادی
- استفاده از آنزیم هیالورونیداز برای تجزیه سریع فیلر
- اجتناب از دستکاری خانگی یا کمپرس گرم در فاز حاد
راهنمای WHO:
- رعایت کامل بهداشت محیط تزریق
- آموزش پزشکان درباره تزریق ایمن
- ارزیابی بیماران از نظر بیماریهای زمینهای
- مستندسازی تمام موارد عوارض برای پایش جهانی
پزشکانی که مطابق این دستورالعملها عمل میکنند، میتوانند ریسک عوارض فیلر را به حداقل برسانند و در صورت بروز مشکل، بهترین تصمیم درمانی را بگیرند. برای ایمنی کامل، همیشه از پزشک خود درباره پروتکل درمان عفونت و برند فیلر استفادهشده سوال کنید.
کلام پایانی: هوشیاری پس از تزریق؛ نجات زیبایی و سلامت با شناخت علائم عفونت فیلر زیر چشم
زیبایی، بدون آگاهی، میتواند به تهدید تبدیل شود. تزریق فیلر زیر چشم اگرچه روشی پرطرفدار برای کاهش چینوچروک و تیرگی است، اما با خطرات احتمالی نیز همراه است. یکی از مهمترین این خطرات، بروز علائم عفونت فیلر زیر چشم است که ممکن است در ساعات یا حتی روزها پس از تزریق ظاهر شود. تورم، درد، قرمزی شدید، تب یا ترشح چرکی از محل تزریق، همگی زنگ خطرهایی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. در صورت بیتوجهی، این علائم میتوانند به التهاب شدید، آسیب به بافت یا حتی تهدید بینایی منجر شوند.
درمان سریع شامل مصرف آنتیبیوتیکهای تخصصی، استفاده از آنزیم هیالورونیداز برای تجزیه فیلر و در برخی موارد تخلیه آبسه است. البته پیشگیری هم اهمیت زیادی دارد: انتخاب پزشک ماهر، رعایت پروتکلهای ضدعفونی، و آگاهی از عوارض احتمالی پیش از تزریق. در نهایت، دانستن و شناختن علائم عفونت فیلر زیر چشم نهتنها سلامت شما را حفظ میکند، بلکه از آسیب به زیباییتان نیز جلوگیری خواهد کرد. همیشه هوشیار باشید و در صورت مشاهدهی هرگونه علامت مشکوک، بیدرنگ به متخصص مراجعه کنید.
سوالات متداول درمورد علائم عفونت فیلر زیر چشم
۱. چند روز بعد از تزریق ممکن است عفونت ظاهر شود؟
بین ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد از تزریق، علائم اولیه بروز میکند. البته برخی عفونتها با تأخیر و حتی چند ماه بعد ظاهر میشوند.
۲. آیا قرمزی و ورم همیشه نشانه عفونت است؟
خیر. قرمزی خفیف و تورم جزئی تا ۴۸ ساعت طبیعی است. اما اگر بیش از ۳ روز ادامه داشت یا با درد و تب همراه بود، احتمال عفونت وجود دارد.
۳. چه فیلرهایی کمترین احتمال عفونت را دارند؟
فیلرهای دارای تأییدیه FDA و CE مثل Juvederm، Restylane و Belotero، در صورت تزریق توسط پزشک متخصص، کمترین ریسک عفونت را دارند.
۴. آیا میتوان در خانه عفونت فیلر را درمان کرد؟
خیر. خوددرمانی ممکن است باعث گسترش عفونت یا نکروز بافت شود. فقط پزشک مجاز به درمان علمی عفونت فیلر است.
۵. چطور بفهمم فیلری که استفاده شده، مجوز دارد یا تقلبی است؟
از پزشک بخواهید بستهبندی فیلر را جلوی شما باز کند و برند، شماره سریال و تاریخ مصرف را بررسی کنید.